Vorden Pagina

Vorden

Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken

In hartje Vorden, voor de kerk, staat een grote paardekastanje. Vroeger werd hij geflankeerd door een soortgenoot. De snode plannen van de gemeente om beide bomen te kappen, leidde begin jaren negentig tot de oprichting van de Vereniging Bomenbelang Vorden. De tweede kastanje is gesneuveld maar deze knaap staat er nog altijd! De Vereniging Bomenbelang zet zich onvermoeibaar in voor de talrijke bomen in Vorden, dat sinds 2005 deel uitmaakt van de gemeente Bronckhorst.

Vanuit de met 140 jaar oude zomereiken beplante oprijlaan van Kasteel Den Bramel, vlak ten noorden van Vorden, kijken we uit op de bosrand met twee schitterende bruine beuken. Zij stammen waarschijnlijk uit de late 18e eeuw. We zullen ze nader inspecteren.

Deze machtige Bruine beuk ( Fagus sylvatica 'purpurea' ) was een favoriet van vele wandelaars. Met een stamomtrek van 740 cm (onder de knobbels) behoorde zij tot de dikste beuken van Nederland. Opvallend waren de vele knobbels, knoesten en gaten: bruine beuken zijn meestal geënt op een onderstam van een groene beuk, hetgeen de vreemde vergroeiingen verklaart. De kroon was majestueus, 35 meter breed en vol kronkelend uitwaaierende takken: onweerstaanbaar voor gevorderde boomklimmers. Deze foto is genomen in november 2000. Een foto uit dezelfde hoek van november 2008 is te zien op Beuk van Den Bramel.

Met bomenliefhebber Tim Bekaert tussen de takken wordt de enorme omvang van de Bramelse beuk nog duidelijker. Volgens de lijst van de Bomenstichting is zij rond 1820-30 geplant. Zelf vermoed ik dat de beuk nog iets ouder kan zijn, door vergelijking met verschillende andere exemplaren denk ik eerder aan 1780 tot 1800. Bruine beuken, ook wel bloedbeuken genaamd, zijn ontstaan als een natuurlijke mutatie van de groene beuk. Ze zijn al sinds de middeleeuwen bekend , sinds 1680 in verschillende varianten in cultuur gekomen en zeer veel aangeplant in parken en landgoederen.
Meer afbeeldingen van de Beuk van Den Bramel.
In de zomer van 2006 stond de beuk er zeer dunnetjes bij. Op 28 juli is een grote tak afgebroken. Aan de stam zaten forse tonderzwammen (Ganoderma). In zomer 2008 zaten er zelfs fikse reuzenzwammen aan de stamvoet. In 2009 waren er nog enkele bladeren te zien, in 2010 is de boom gestorven, in 2011 heeft men hem gereduceerd tot de stam met takstompen.

De tweede beuk, die op de bovenste foto nog fier staat te pronken, laat zien dat bomen en zeker beuken niet het eeuwige leven hebben. Deze beuk toont hier de voor veel beuken zo kenmerkend wijd over de oppervlakte uitreikende wortels. Heel stevig lijkt ze in de bodem verankerd , maar de gespleten stam wordt aangevreten door forse zwammen, hier Dikrandtonderzwammen ( Ganoderma australe ): dit zijn zwakteparasieten die al verzwakte bomen aanvallen en verder aantasten: ze veroorzaken ernstige houtrot, die weliswaar langzaam voortschrijdt maar uiteindelijk de boom doodt; zie foto hieronder. Met name de leeftijd van beuken wordt beperkt door de kwetsbaarheid voor paddestoelen. Beuken halen zelden een leeftijd van meer dan 250 jaar, terwijl eiken, linden en tamme kastanjes in Nederland 3 á 4 eeuwen halen en in ons omringende landen pronken met individuen van zeker 600 - 800 en wellicht 1000 jaar ! Ook twee andere oude beuken op dit aardige landgoed zijn recent verdwenen.

De tweede beuk is in een zomer rond 2002 tijdens een niet eens zo zware storm omgewaaid en inmiddels opgeruimd.

Op Den Bramel staan nog meerdere andere interessante bomen. Helaas zijn enkele van hen recent omgewaaid dan wel omgehakt omdat ze door aftakeling een gevaar vormden voor wandelaars. Deze Oosterse plataan (Platanus orientalis) staat nog overeind: hij staat lokaal bekend als de Olivier B.Bommel-boom. Deze soort is inheems in Griekenland, Turkije en het Midden-Oosten. Bij ons hebben veel Oosterse platanen een slechte groei en vormen daarbij vaak een knoestige stam vol groteske gezichten: juist aantrekkelijk voor Tolkien- en Bommelliefhebbers. Voor info over de verschillende soort platanen, zie Plane trees.