Oude
Bomen vanuit Zutphen bekeken
Arnhem
Oude
Bomen vanuit Zutphen bekeken
Old trees in the Netherlands and Europe
Arnhem 1
Sonsbeek, Zijpendaal en andere heerlijkheden
Het stadspark Sonsbeek
Arnhem is door haar ligging direkt aan de zuidrand van de Veluwe gezegend met een bosrijke omgeving. Tot diep in het stedelijke gebied liggen de uitlopers van dit bosgebied: in de 18e eeuw werden op de heuvels rond de stad meerdere buitenplaatsen aangelegd. Enkele daarvan zijn nog echte landgoederen, andere hebben de functie gekregen van stadspark. Het bekendst is Sonsbeek, direct grenzend aan de binnenstad en door ligging, accidentatie, omvang, aanleg en rijke oude bomenbestand misschien het mooiste stadspark van Nederland, zeker als we de aansluitende parken Zijpendaal en Guldenbodem erbij betrekken. Het zicht op de zuidzijde over de weide met de witte villa en de weelderige boomgroepen is terecht befaamd. Het park is aangelegd in de Engelse landschapsstijl. In de zuidrand staan vooral zomereiken, bruine beuken, linden en esdoorns. De oudste bomen, vooral zomereiken, stammen nog van voor 1800. De eiken maken merendeels nog een gezonde indruk. De oudere beuken, die bijvoorbeeld in en rond het hertenpark in de jaren tachtig nog een dominante positie innamen, leggen sindsdien meer en meer het loodje. Zij bereiken duidelijk hun laatste levensfase en worden vaak aangetast door zwammen. Gelukkig zijn er nog een aantal kapitale solitaire beuken in leven.
Een blik op dezelfde lommerrijke zuidrand van Sonsbeek, nu in het voorjaar. Hoewel een druk stadspark, biedt Sonsbeek ruimte aan een rijk vogelleven. Op mooie lenteochtenden is hier een zeer druk gezang te horen van vele tientallen vogelsoorten.
Een fraaie ongeveer 200 jaar oude Zomereik nabij het monument in Sonsbeek. Sonsbeek is genoemd naar de Sint Jansbeek, een gegraven spreng die vroeger meerdere waterradmolens aandreef, waarvan er nu nog twee zijn overgebleven. Langs de beek zijn verscheidene grotere en kleinere vijvers gegraven. Rond de vijvers en de verdere lager gelegen parkgedeelten van Sonsbeek staan veel oude solitaire bomen en boomgroepjes, op een volgens de Engelse landschapsstijl schijnbaar natuurlijke wijze geordend. Hierdoor is een afwisseling tussen open en gesloten gedeelten met fraaie doorkijkjes ontstaan.
Moerascypres
bij
het Sonsbeekpaviljoen
Aan de kleine vijver tegenover het Sonsbeekpaviljoen (nu een Chinees restaurent) staat deze 34 m hoge Amerikaanse moerascipres (Taxodium distichum), die tot voor enkele jaren nog vergezeld werd door een buurman. Deze cipres is rond 1830 -'40 aangeplant en één der oudere en grootste exemplaren van ons land. Links ernaast staat ook een jong exemplaar. Dicht in de buurt zijn rond 1970 ook enkele Chinese moerascipressen (Metasequoia glyptostroboides) geplant, zodat beide soorten goed kunnen worden vergeleken. Zie ook de pagina moerascipres.
De dikke en kenmerkend vezelig gegroefde onderstam (omtrek 500 cm), die echter (net als vaak bij zijn verwant de Mammoetboom) naar boven toe snel in dikte afneemt.
Tulpenboom
In het Sonsbeekpark nabij de Moerascypres kunnen monumentale exemplaren van meerdere andere exotische boomsoorten worden bekeken, zoals bovenstaande hoge tulpenboom (Liriodendron tulipifera). Naast de fraaie hangbrug even verderop staat een weelderige meerstammige Kaukasische vleugelnoot (Pterocarya fraxinifolia).
Het hoge beukenbos
Naast de
fraaie in Engelse landschapsstijl aangelegde parkgedeelten heeft
Sonsbeek een vermaard stuk Beukenbos. Het is grotendeels in 1817
aangeplant. Het is kenmerkend voor de beukenbossen op matig
voedselrijke lemige zandgronden. Hier wordt de grond plaatselijk
verrijkt door löss, waardoor de bomen een goede groei vertonen.
De löss is hier echter vergeleken met Zuid Limburg in vrij dunne
lagen afgezet en is ook van een vrij zuur karakter. Dankzij de
combinatie van rijke löss met kalkmergel is er in Zuid Limburgse
hellingbossen een zeer rijke bodemflora te zien. Hier in Sonsbeek
en andere beukenbossen langs de Veluwezoom is dat niet het geval:
de bodem is te zuur voor een rijke bodemflora. Het zure
beukenblad verteert moeilijk, de combinatie met de diepe schaduw
onder de beuken maakt de groei van kruiden daardoor onder
gesloten opstanden bijna onmogelijk. Men spreekt bij dit soort
beukenbossen zonder kruid- en struiklaag van een 'Fagetum nudum'
, het naakte beukenbos.
Door enkele zware stormen in de winter
van 1990 zijn er in het beukenbos van Sonsbeek grote gaten
geslagen. Na veel discussie met omwonenden en ecologen heeft de
gemeente besloten de ecologie de voorrang te verlenen boven het
handhaven van het monumentale maar kunstmatige karakter door de
omgewaaide bomen te laten liggen en natuurlijke verjonging een
kans te geven. Al snel schoten hier diverse grassen en kruiden
op, maar ook berken en lijsterbessen, gevolgd door grote
aantallen beukenzaailingen. Op de foto zijn de jonge beukjes op
plaatsen met gaten in het kronendak goed te zien. Op den duur zal
het bos een meer natuurlijk karakter met een onregelmatiger
leeftijdsopbouw krijgen.
De typische langstammige beuken van het 'Fagetum nudum'. De grote open ruimte onder het kronendak met de stammen als pilaren doet sterk denken aan een Franse Gotische kathedraal. De beuken bereiken in Sonsbeek lengtes van 35 en plaatselijk ruim 40 meter. Dit bos is in vergelijking met de struikrijke parkzomen vrij arm aan vogels, maar er broeden toch een aantal typische holenbroeders en stamfoerageerders als Grote bonte en Zwarte specht, Boomklever, Holenduif, Kauw en Bosuil. Ook zijn de holtes in het beukenbos van groot belang voor vleermuizen, terwijl dit soort bossen, indien rustiger gelegen, ook van belang is voor boommarters. Overigens zijn in het beukenbos hier en daar zomer- en wintereiken, Amerikaanse eiken en lariksen bijgemengd.
Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website
door naar Arnhem 2
Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.
Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona.
U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl
