|
Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken |
|
|
Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken |
|
Old trees in the Netherlands and Europe
Krasse knarren en een jeugdige gigant in België
De dikke eik van Liernu nabij Namen
Helaas heb ik nauwelijks foto's van bomen in België. Een Belgische boom die echter niet mag ontbreken is de eik van Liernu, vermoedelijk de oudste maar zeker de dikste boom van ons zuiderbuurland èn van de Benelux !
Le Gros-Chene de Liernu
In Liernu, een klein dorpje in Wallonie ten
noorden van Namen, staat zomaar aan de straat achter de kerk, een
geweldig dikke Zomereik. Het is de beroemdste boom van Belgie,
geheten "Le Gros-Chene
de Liernu". De eik heeft een stam van
indrukwekkende afmetingen: op 1,5 m hoogte is de omtrek 995 cm, op 1,3 m hoogte 10,41
m, op
1 m hoogte 11 m en bij de bodem 14,65 m (recente metingen van Jeroen Pater en
Tim Bekaert). De kroon is nog zeer
gezond en vol van blad: de boom is 19 m hoog en de kroon 20 m
breed. De eik is dusdanig vitaal dat hij nog jaarlijks eikels
produceert.
De eik stamt volgens locale overlevering uit de donkere
Middeleeuwen, uit de periode tussen Karel de Grote en de tiende
eeuw en zou dus meer dan duizend jaar oud zijn. Erg
waarschijnlijk lijkt me dit niet, ik vermoed dat 600 à 700 jaar
dichter bij de waarheid komt, maar oud is de boom zeker !
Aan het eind van de Middeleeuwen hebben de locale heren volgens
populair geloof in de schaduw van deze eik recht gesproken.
foto Tim Bekaert
De stam is al eeuwenlang hol: in 1838 heeft de pastoor er een
beeld van de heilige Antonius in laten plaatsen, dat in 1970 is
gestolen. Ter bescherming tegen vandalisme heeft men in 1898 een
lelijk ijzeren hek om de boom gezet, dat nog altijd dienst doet.
In 1999 is het zelfs geheel gerestaureerd : men wist blijkbaar
geen mooiere oplossing te bedenken.
In 1978 is een Broederschap van de Dikke-Eik van Liernu opgericht
ter bescherming van de eik. Men is bovendien een verbond
aangegaan met de Kapel-eik van Allouville-Bellefosse in
Normandie, Frankrijk en met de Chene-des-Bosses uit Chatillon in
de Zwitserse Jura, de dikste en misschien oudste eik van Zwitserland.
De Duizendjarige Eik van Lummen
Een eik die eveneens een zekere roem geniet
staat in Vlaanderen, provincie Limburg, bij het dorp Lummen, iets
ten noordwesten van Hasselt. Men noemt hem de soms de Heilige eik
en vaker nog Duizendjarige eik, maar dat lijkt me gezien de
stamomvang van 6,3 meter een overschatting. Op een lokale website
wordt zelfs gesproken over 1700 jaar. Onder de eik zou sedert
Karolingische tijden recht zijn gesproken volgens het Frankische
gebruik. De stam is totaal hol: aan de andere zijde is een grote
tak afgescheurd en zit een fors gat. Dat op deze locatie vanaf
Frankische tijden recht is gesproken is goed mogelijk. Met name
in Duitsland zijn veel gerechtsbomen, veelal linden of eiken,
waar vanaf middeleeuwse tijden recht werd gesproken. Men spreekt
daar bijvoorbeeld van Fem - Eiche en Mahl - Linde, beide namen
wijzen op de rechtspraak. De eik van Lummen schijnt tot het eind
van de 17e eeuw nog een rol te hebben gespeeld bij de uitvoering
van straffen: heksen zouden naar de boom zijn geleid voor de
uitvoering van hun straf. De plek staat bekend als "Het
Verbrand", wat wijst op de brandstapels waar veroordeelden
hier aan hun triest einde kwamen.
Vanwege de niet uitzonderlijk grote stamomvang ben ik geneigd de
leeftijd van deze eik eerder rond de 400 of eventueel 500 jaar
dan 1000 jaar te schatten. Deze eik zou ook een opvolger van een
oudere gerechts-eik op deze locatie kunnen zijn.
Le chêne du Duc Prosper in Enghien
foto Tim Bekaert
Andere indrukwekkende Belgische zomereiken zijn te vinden in het kasteelpark van Enghien (Edingen), een plaatsje ten zuidwesten van Brussel. Bovenstaande eik draagt de naam: "Le chêne du Duc Prosper", naar hertog Prosper d'Arenberg, die het kasteelpark begin de 17e eeuw (van 1630 tot 1665) liet aanleggen.
foto Tim Bekaert
De eik combineert een massieve stam (omtrek op 1,3 m: 702
cm) aan een forse hoogte van 31,5 m. De gave stam
behoudt een grote diameter over de volle lengte van 14 m tot hij splitst in
enkele grote takken. Daarmee is het mogelijk de meest volumineuze eik van
de Benelux: de stam heeft een volume van ± 40 m3, inclusief de takken zal de
eik zeker 50 m3 houtvolume bevatten. Daarmee zal het één van
de grootste loofbomen zijn; wellicht dat een enkele plataan en populier ook
zover komen.
De eik staat op vruchtbare, lemige bodem en zal relatief snel gegroeid zijn.
Toch is het waarschijnlijk dat hij stamt uit de aanlegperiode en nu rond de 350
jaren telt.
De eik van hertog Prosper is niet erg bekend. De vele jonge takken die vanuit de lange, doorgaande stam ontspringen, wijzen erop dat de eik vroeger in een bosstand heeft gestaan en later is vrijgesteld.
foto Tim Bekaert
foto Tim Bekaert
Tim Bekaert, West Vlaams bomenliefhebber, die mij deze foto's stuurde, poseert hier als een kabouter op de wortelaanzet van de eik.
In Enghien staan meer dikke eiken, bovenstaand exemplaar aan de golfbaan is weliswaar iets minder hoog, maar nog wat dikker, met een omtrek van 761 cm.
De grootste boom van de Benelux!
Foto Nardo Kaandorp
We zien hier drie vrolijke boomfanaten bij een echte reus onder de Belgische
bomen: van links naar rechts Nardo Kaandorp uit Geldrop, Tim Bekaert uit
Kortrijk en Han van Meegeren uit Goirle.
De dikste mammoetboom van België en de Benelux groeit in Esneux, een
plaatsje iets ten zuiden van Luik, nabij de zij-ingang van het kasteel "Domaine
du Rond Chêne" op een bebost plateau nabij de Ourthe. De boom is in 1891
geplant en heeft inmiddels een omtrek op 1,3 m hoogte van 925 cm en van
890 cm op 1,5 m hoogte. Daarmee is het nu al één van de dikste bomen in
België en de Benelux.
Bovendien is deze boom 36 meter hoog. Door de combinatie en doordat de stam ook
hogerop nog een zeer forse omvang bezit, is het waarschijnlijk ook de meest volumineuze
boom van de Benelux: Tim Bekaert heeft het volume berekend op 96 m3. Het volume
van de dikste boom van de Benelux, bovenstaande eik van Liernu, is
waarschijnlijk niet groter dan 50 m3.
Foto Nardo Kaandorp
De formidabele afmeting van de Sequoia van Esneux is op deze foto goed te zien. Waarschijnlijk zal de Sequoia van Esneux binnen 25 jaar de eik van Liernu en
alle andere dikke bomen van de Benelux achter zich laten. Hij groeit nog snel,
de omtrek neemt toe met 6 cm per jaar, terwijl de zeker zes maal zo oude eik het
met 1 cm per jaar rustig aan doet.
Sequoia's kunnen in het gebied van origine enkele millennia oud worden. Of ze
het in ons klimaat ook zo lang volhouden is moeilijk te voorspellen. Mocht deze
Belgische reus het groeitempo van de afgelopen eeuw volhouden en de mens hem dit
niet misgunnen, dan kan hij over 1400 jaar een
zelfde afmeting bereiken als zijn oudere broer in Californië, de General Sherman
Tree, nu de
grootste boom op aarde.
Zie ook pagina's over deze bomen op de website van Tim Bekaert over mammoetbomen en op de Website van Han van Meegeren over Brabantse en Belgische bomen.
Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website
Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.
Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona, met dank aan Jeroen Pater.
U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl
