Scandinavie

Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken

Old trees in the Netherlands and Europe


Oude bomen in Zwitserland

In de Alpen komen forse naaldbossen voor. Door de intensieve bosbouw hebben weinige daarvan hun oorspronkelijke karakter volledig behouden. Er zijn slechts enkele stukken met oerwoudkarakter, zoals het Bödmerenwald (vooral fijnspar) aan de Pragelpas ten westen van Glarus of het Zilversparrenbosreservaat van Derborence in Wallis. Ook elders zijn er bossen te vinden met oude bomen, bijvoorbeeld eeuwenoude arven in de regionen nabij de boomgrens en de enorme Dürsrüti-zilversparren in de het Emmental nabij Bern. In de Jura en de lager gelegen streken in het noorden zijn meer oude eiken, esdoorns en linden aan te treffen, terwijl in het zonnige Italiaanstalige zuiden vele enorme tamme kastanjes kunnen worden ontdekt. 

De Linde van Linn

In het heuvelachtige landschap tussen Basel en Zürich staat op de Bözberg bij het dorpje Linn een zeer markante oude linde. De kroon is buitengewoon gaaf. De enorme gesteltakken die op 3.5 m uit de stam rijzen zijn deels hol, maar hebben duidelijk geen transportproblemen naar de fijnere twijgen. De linde maakt de indruk nog zeer lang mee te kunnen gaan.   

Naar mijn mening behoort de linde van Linn tot de indrukwekkendste exemplaren van zijn soort. De reusachtige stam heeft een omtrek van 10.6 meter, is wel volledig hol maar aan de buitenzijde grotendeels gesloten. Aan de zuidoostzijde bevindt zich een opening, waarin een plaquette is geplaatst. Hierop is te lezen dat de linde een beschermd monument is en een geschatte leeftijd heeft van 800 jaar. Elders wordt een leeftijd van 600 tot 800 jaar aangegeven. Er is echter ook een legende die stelt dat na de ernstige pestepidemie van 1667 tot 1669 de doden werden begraven nabij het dorp waarna een linde op het graf werd geplant. Als dat de grote linde betreft zou deze nog geen 350 jaar oud zijn. Jeroen Pater denkt dat dit kan kloppen, ik heb mijn twijfels.    

De Eik van Châtillon

In de Zwitserse Jura ligt vlak ten zuiden van de stad Delémont het pittoresque dorpje Châtillon. Het is vooral bekend door een oude eik, de Chęne des Bosses (Eik met de Bulten). Deze staat bekend als de dikste en oudste eik van Zwitserland. Op een informatiebord bij de eik staat zelfs te lezen dat het de grootste en oudste eik van Europa zou zijn, met een leeftijd van 1000 jaar. Dit enthousiasme voor de eigen eik is hartverwarmend, maar deze leeftijdsschatting is niet erg realistisch. 

De eik van Châtillon heeft een omtrek van 870 cm (2007) en staat vrij in een vruchtbaar weiland. Recent heeft de Zwitserse dendrochronoloog Patrick Gassmann de boom onderzocht en geschat op 380 ŕ 420 jaar, waarmee het zeker niet één der oudste eiken van Europa is. Bovendien zijn er in Europa zeker tientallen dikkere eiken te vinden. Desondanks is het een pracht exemplaar met een ruige stam en een fraaie kroon. Châtillon heeft een website gewijd aan de eik:  http://www.chatillon.ch/chene.htm
Nabij Basel, in de gemeente Bubendorf, staan in het park van het slot Wildenstein ook veel oude eiken. Hier is door Raymond Kontic in 2003 dendrochronologisch onderzoek aan verricht: bij één van de dikste nog levende  eiken werden jaarringen gedateerd vanaf 1488, zodat deze eik zeker 515 jaar oud is, waarschijnlijk flink ouder dan de Chęne des Bosses. Het gaat bij Wildenstein overigens om een uit de Middeleeuwen stammend "Hudewald" ofwel een bosweide. 

Tot slot een blik in de prachtige kroon van de Chęne des Bosses. 

Oude Esdoorn in Wallis

 

In het prachtige dorpje Ernen, op 1200 m hoogte gelegen in het oostelijke Rhonedal in Wallis staat deze majestueuze Esdoorn. Haar volle, brede kroon reikt tot 26 meter hoogte, terwijl de stam bijna 6 meter omvang haalt. In Zwitserland staan juist op een vergelijkbare hoogte van 800 tot 1400 m in en rond dorpen vaak zware, oude exemplaren. Het natuurlijke verspreidingsgebied heeft op die hoogte dan ook haar zwaartepunt.

De machtige stam van de Esdoorn van Ernen doet een leeftijd van 250 á 300 jaar vermoeden. Het mooi gevlamde Esdoornhout heeft veel kwaliteit en wordt onder andere voor muziek-instrumenten gebruikt, bijvoorbeeld het achterblad van violen. 

Zie ook Esdoorn

Een dikke Larix

Een belangrijke boom in de Europese gebergten is de Europese Larix ( Larix europea ). Het is een pionierboomsoort die vooral op grotere hoogte in de bergen makkelijk opslaat op open plekken. In de Alpen is hij onder invloed van de mens sterk toegenomen: de mens heeft veel dichte sparrenbossen omgehakt. Op kaalslagen evenals stormgaten en door lawines veroorzaakte open plekken is de Larix vaak de eerste boom die opslaat. Ook bij herbebossing van Alpenweiden is de Larix veel gebruikt. Hoewel het hierboven niet zo opvalt, is dit een buitengewoon dik en oud exemplaar dat we op 1700 m hoogte vonden in het Binntal, oostelijk Wallis, Zwitserland.

De gigantisch dikke stamvoet van dezelfde larix: veruit de dikste larix die ik ooit zag. Omdat hij op een steile helling staat is de preciese omtrek lastig te bepalen: op 1,3 m boven het hoogste punt van de bodem rond de stam is de omtrek 695 cm. Echter, op 1,3 m boven de gemiddelde hoogte van de bodem is dit al 825 cm en op 1,5 m boven de benedenzijde zelfs 1000 cm ! Hoe oud deze reus is zal door jaarringonderzoek m.b.v. boringen kunnen worden onderzocht. Ter vergelijking: omgehakte larixen uit de buurt waarvan ik de jaarringen kon tellen hadden bij een diameter van ± 1 m een leeftijd van 200 tot 300 jaar. 
In de Vallei van Ultimo nabij Santa Geltrude, regio Trentino, Noord Italië, staan drie oude larixen, waarvan de dikste 800 cm omtrek haalt. Een vierde exemplaar had een omtrek van 780 cm en is in 1930 door een storm ontworteld: een locale arts, Dr. Pardeller, heeft de jaarringen geteld en kwam op 2200 jaar! Helaas zijn deze gegevens echter nooit schriftelijk/wetenschappelijk vastgelegd; inmiddels blijkt dat Dr. Pardeller minder zorgvuldig te werk is gegaan dan lang gedacht. Uit recent onderzoek door ecologe Birgit Lösch is gebleken dat de leeftijd van deze lariksen tussen 750 en 1000 jaar ligt (Jeroen Pater, literatuur 29).
Bij andere larixen is tot op heden nooit een hogere leeftijd dan 985 jaar bepaald. Onze Binntal-Larix lijkt in open omstandigheden opgegroeid en heeft een nogal gezwollen stamvoet, wellicht bestaande uit worteluitlopers. Op 4 m hoogte bedraagt de omtrek nog ongeveer 500 cm. In Engeland staan ook enkele van dergelijke exemplaren, die door Alan Mitchel "pedestal" ofwel "voetstuk" larixen worden genoemd. Ze zijn vergelijkbaar van afmetingen en Mitchel schrijft dat ze uit ± 1740 stammen. Een leeftijd van 300 jaar lijkt me voor bovenstaande Larix toch wel het minimum! In het Binn-tal zijn veel Larixbossen; we zagen er vrij veel oude exemplaren, waaronder nog enkele met een stamomvang van meer dan 4 m. Eén ander exemplaar had een stamomvang van ongeveer 6 m.

Reuzenkastanjes in Tessin



Tamme Kastanje in Lostallo, omvang 10.79 m.    Foto: WSL - Patrick Krebs

In het Italiaanstalige kanton Tessin in het zuiden van Zwitserland groeien veel Tamme Kastanjes. Hieronder zijn honderden monumentale exemplaren. Door Patrick Krebs en het WSL - instituut van Bellinzona is een inventarisatie van de monumentale exemplaren gemaakt. Er zijn inmiddels meer dan 310 kastanjes gevonden met een omtrek van 700 cm en meer. Ze bevinden zich vooral in de buurt van oude agrarische schuren en zomerwoningen op een hoogte tussen 640 en 970 m. De bomen worden dendrochronologisch en cultuurhistorisch onderzocht. Van sommige exemplaren zijn al jaarringreeksen van 500 jaar gevonden. Vermoedelijk zijn sommige exemplaren meer dan 700 jaar oud. Op de hieronder aangegeven website is veel informatie te vinden over deze interessante oude bomen. 


Home Nederlandse Versie

Home English Version

Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website

Inventar der Riesenkastanien im Tessin - zeer informatieve website van WSL 
(Eidg. Forschungsanstalt für Wald, Schnee und Landschaft) over de schitterende oude Tamme Kastanjes in Tessin, het Italiaanstalige kanton in het zuiden van Zwitserland. Driekwart van de site is alleen in  het Italiaans. Met fraaie foto's. Gemaakt door Patrik Krebs.

Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.

Bomenstichting Zutphen e.o.


Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona

U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl