Polen Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken

Old trees in the Netherlands and Europe

Enkele oude bomen in Polen

Polen is een fors land, met uitgestrekte laaglanden met grote rivieren, golvende akkers, grote bossen en in het noordoosten talrijke meren. Alleen in het zuiden zijn flinke middelgebergten met enkele kleine hooggebergtedelen. De bossen zijn deels oud en met een relatief natuurlijk karakter. Het woud van Bialowieza aan de oostgrens en de beukenbossen in de bergen van de Beskiden in het zuidoosten springen er in dat opzicht uit. In de uitgestrekte agrarische gebieden zijn in de oude boerendorpen maar ook op dijkjes langs visvijvers, in bossen en in het open land, nog heel wat oude eiken en linden te vinden. Enkele topexemplaren zijn hieronder te zien. 


Eén der laatste oeroude Iepen

In het dorpje Komorów, net over de grens  in het westen van Polen staat deze indrukwekkende fladderiep (Ulmus laevis), die met haar 9,3 meter omvang tot de dikste en oudste iepen van Europa behoort. Een Poolse bomenonderzoeker schrijft de boom 440 jaar toe. Het is ondanks de holle stam nog een statige verschijning met een flinke kroon die deel uitmaakt van een dorpslaantje van verder jongere linden en iepen. De afgelopen eeuw is een enorm aantal iepen door de iepziekte te gronde gegaan. Des te opmerkelijker dus dat er nog zulke oude exemplaren te vinden zijn. Fladderiepen zijn minder gevoelig voor de iepziekte dan de meeste iepensoorten. De oorzaak hiervan is dat de iepspintkever de bast van deze soort niet lusten en niet aantrekkelijk vinden om er eieren in te leggen.  

Helaas blijkt de Iep van Komorov tijdens een onweersbui op 7 juli 2004 fors te zijn beschadigd door een storm of onweersbui: een groot deel van de kroon is vernield; deze informatie kreeg ik via Jeroen Pater, met wie ik de boom in 1999 bezocht. Hij had het op zijn beurt via een mailtje met bovenstaande foto vernomen van de Poolse bomenkenner Krzysztof Borkowski. Een kleiner deel van de kroon is nog behouden, wellicht dat de Iep zijn leven mede door het vormen van nieuwe uitlopers nog een tijd kan rekken. De beschadiging doet sterk denken aan die van de Lodewijkslinde in Vorden.

Vier Reuzeneiken in Polen.

In het westen van Polen, in de provincie Zielona Gora staat aan de rand van het dal van de Oder nabij het dorpje Zabor, deze Zomereik, met de naam Napoleon: een reus met een stamomvang van 10,45 meter en daarmee de dikste eik van Polen. In het begin van de twintigste eeuw was het gebied Duits. De eik was toen bekend en is in bosbouwkundige boeken beschreven. Na de oorlog werd deze streek aan Polen toegewezen. Door zijn afgelegen positie waren de Poolse dendrologen niet van zijn bestaan op de hoogte, tot er een bericht in de locale pers over verscheen. De Poolse bomenonderzoeker Cezary Pacyniak heeft na onderzoek aan de jaarringen de leeftijd van de eik geschat op 650 jaar. Dit kan hij alleen door extrapolatie hebben gedaan, daar de stam volledig hol is en er slechts zo'n 100 jaarringen in de overgebleven buitenwand te tellen zijn.

Op 15 november 1999 hadden Jeroen Pater (tweede van rechts) en ik een gezellige ontmoeting met vijf Poolse Dendrologen bij de eik Napoleon. Uiteraard kwam na het uitwisselen van allerlei wetenswaardigheden de Wodka fles te voorschijn.

Napoleon in ander perspectief.

Ook deze magnifieke eik is recent ernstig beschadigd: in de nacht van 28 op 29 mei 2004 in brand gestoken. Waarschijnlijk hebben lokale jongeren uit baldadigheid een fikje gestookt in de holle eik. Een boswachter ontdekte dit en heeft de brandweer ingeschakeld. Zo te zien waren ze nog net op tijd om de eik het leven te redden. Napoleon staat er nu zwartgeblakerd bij, maar heeft gelukkig nog wel een deel van zijn blad behouden. Hopenlijk redt hij het en wordt hij niet opnieuw belaagd. De afgelegen positie van de eik en de grote, volkomen onbeschermde opening beneden aan de stam zijn hem dus bijna fataal geworden. Misschien zou een hoog hek of het afdichten van de holte door gaas of tralies de eik hebben kunnen behoeden voor dit soort vandalisme, wat vermoedelijk heel wat oude bomen een voortijdig einde bezorgt. Ook deze informatie en foto kreeg Jeroen Pater van Krzysztof Borkowski.

Een eik als een kerktoren

Hier zien we Jeroen Pater één van de indrukwekkendste eiken van Europa inspecteren: het is de Chrobry eik nabij het dorpje Piotrowice, dat weer ligt in de buurt van het stadje Sprotawa in westelijk Polen. Het is de naaste concurrent van de grote Ivenacker eik als het gaat om stamvolume. De eik heeft een omtrek van 995 cm en is volgens de dendroloog Cezary Pacyniak ongeveer 740 jaar oud. De stam rijst op als een zuil , heeft tot op 6 meter hoogte vrijwel dezelfde omvang en is in dat opzicht bijna zonder concurrentie in Europa! Uit de vergelijking met oude metingen valt een groeisnelheid af te leiden, die eerder wijst op een leeftijd van ongeveer 550 jaar. Zie ook Jeroen Pater's boek Monumentale Bomen in Europa. 

De eik Rus in Rogalin - Polen

In het Rogalin-park, ten zuiden van Poznan, Polen, staan veel oude eiken. De oudste en meest indrukwekkende is de eik Rus, met een omvang van 9,10 meter en een leeftijd van omstreeks 600 jaar. Hier een foto van Arjan Lindenbergh uit 1976 met de eik en mij. De eikengroep bij Rogalin, gelegen in het Wielkopolska Nationale Park, is waarschijnlijk de bekendste groep oude bomen in Polen en vormt een druk bezochte toeristische attractie. Ernaast staan twee iets minder dikke eiken, geheten Czech en Lech. Samen met Rus zijn het de namen van drie mythologische broers die worden beschouwd als stamvaderen van de drie broedervolkeren Tsjechen, Polen en Russen. 

Zie voor fraaie foto's ook de pagina's over Rogalin en haar eiken op Wikipedia.

 Bartek Eik

De beroemdste boom in Polen is de Bartek eik, te vinden in het zuidoosten nabij de dorpen Zagnansk en Samsonow. De eik ging lange tijd door voor 1000  tot 1200 jaar oud. Vrij recent heeft onderzoeker Pacyniak hem geschat op 625 jaar, anderen geven na jaarringonderzoek mbv een aanwasboor 645 -670 jaar aan. Op het bordje bij de eik staan de volgende maten: diameter op 1,3 m hoogte 314 cm, omtrek 985 cm, omtrek bij de bodem 13,4 meter, hoogte 30 m, kroonbreedte 20 bij 40 m, houtvolume totaal 72 m3, volume van het dikkere hout 65 m3, stamvolume 46 m3. Zoals is te zien worden de enorm lange takken ondersteund door palen en is de schors deels aangetast en daarom afgedekt met houten leien. De kroon is sterk a-symmetrisch: in het verleden is door een storm al eens een helft van de kroon afgerukt. Dit is de door leien afgedekte zijde. Zie informatie op Wikipedia Polen.  
Jeroen Pater heeft de eik in 1998 bezocht en gemeten: hij kwam tot andere maten: hoogte 23 m, omtrek 945 cm. De leeftijd schat hij op 550 tot 600 jaar. 

 De eik Bolko

De eik Bolko (foto André Skibinski)

Van een in Nederland wonende, maar oorspronkelijk Poolse man, André Skibinski (Skiba), kreeg ik deze foto van een forse eik, met de naam Dab (= eik) Bolko. Hij is te vinden bij het dorpje Wola Uchruska, nabij Sobibor aan de Oekraïense grens. De eik heeft een omtrek van 860 cm en volgens André is hij 600 jaar. Klik op deze foto voor meer foto's van Dab Bolko op SKIBA's site.

In Oost-Polen en Wit-Rusland ligt het enorme Woud van Bialowieza. In de bijna ongerepte oerwoudgedeelten groeien geweldige sparren, eiken, linden en andere woudreuzen.


Home Nederlandse Versie

Home English Version

Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website

Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.

Bomenstichting Zutphen e.o.

Oerwoud van Bialowieza

Database van monumentale bomen in Polen, gerangschikt per regio

Website van Tomasz Niechoda over eiken in het oerbos van Bialowieza, Polen


Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona, met dank aan Jeroen Pater.

U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl